Capgemini: Meerderheid overheidsorganisaties wil inzetten op agentic AI

Twee derde van de organisaties in de publieke sector is al bezig met het verkennen of actief gebruiken van generatieve AI om de levering van publieke diensten te ondersteunen. Daarnaast bereiden organisaties in de publieke sector zich voor op het gebruiken van agentic AI. Dit staat in een nieuw rapport van het Capgemini Research Institute: Data foundations for government – From AI ambition to execution. Zo’n 90 procent van de onderzochte organisaties wil de technologie voor agentic AI in de komende twee tot drie jaar verkennen, testen of implementeren. 

Echter, deze organisaties lopen achter op het gebied van datagereedheid, wat hun vermogen beperkt om het volledige potentieel van AI te benutten. Momenteel staan organisaties voor aanzienlijke uitdagingen met betrekking tot hun data, onder meer op het gebied van vertrouwen, compliance, databeheer en datadeling.
 
De verwachtingen rondom AI zijn hoog, met overheden die streven naar efficiency, betere dienstverlening en het aanpakken van complexe maatschappelijke uitdagingen. In de komende twee tot drie jaar wil 39 procent van de organisaties in de publieke sector de haalbaarheid van agentic AI evalueren, 45 procent van de organisaties wil pilotprogramma’s starten en 6 procent is van plan bestaande agentic AI-initiatieven op te schalen. De houding ten opzichte van de adoptie van agentic AI is grotendeels consistent over segmenten, niveaus van de overheid en organisatiegrootte. Het rapport laat zien dat bijna twee derde (64 procent) van de organisaties is gevorderd naar pilots en opgeschaalde implementaties of Gen AI aan het verkennen is. Dit percentage stijgt naar 82 procent in defensie, 75 procent in de gezondheidszorg en 70 procent in openbare orde en veiligheid.
 
"Met grotere verwachtingen van burgers en beperkte middelen zijn organisaties in de publieke sector zich meer bewust van de manieren waarop AI hen kan helpen meer te doen met minder. Echter, het vermogen om Gen AI en agentic AI in te zetten, hangt af van het hebben van rotsvaste datafundamenten," zei Marc Reinhardt, Public Sector Global Industry Leader bij Capgemini. "Vooruitkijkend kunnen overheden wendbaarder en effectiever zijn naarmate AI het werk van overheidsmedewerkers aanvult om informatie te verzamelen, beleidsanalyses uit te voeren, beslissingen te nemen en vragen van burgers te beantwoorden. Om deze toekomst te bereiken, moeten overheden zich echter richten op het opbouwen van de juiste data-infrastructuur governancekaders".
 
Organisaties worstelen met de adoptie van AI door problemen met vertrouwen en data
Ondanks de ambities om AI-gebruik te omarmen en op te schalen, noemen leidinggevenden in de publieke sector problemen met databeveiliging (79 procent) en beperkt vertrouwen in door AI gegenereerde outputs (74 procent) als de belangrijkste belemmeringen voor wijdverbreide adoptie. In de EU melden organisaties een aanzienlijke kloof in vertrouwen als het gaat om naleving van de EU AI Act, waarbij minder dan vier op de tien organisaties (36 procent) bereid zijn om aan deze vereisten te voldoen.
 
Om hun Gen AI-adoptie te bevorderen, hebben organisaties in de publieke sector een betere beheersing van hun data nodig. De publieke sector heeft sinds 2020 beperkte vooruitgang geboekt op belangrijke gebieden van datamanagement en -toepassing. Het rapport stelt dat slechts 12 procent van de organisaties zichzelf als zeer volwassen beschouwt in het activeren van data, terwijl 7 procent aangeeft zeer volwassen te zijn in het ontwikkelen van data- en AI-gerelateerde vaardigheden. Slechts een vijfde (21 procent) van de ondervraagde organisaties in de publieke sector heeft de vereiste data om AI-modellen, inclusief Gen AI-modellen, te trainen en te verfijnen.
 
Zorgen over datadeling en de opkomst van de Chief Data Officer
Datadeling is van vitaal belang voor de adoptie van AI, omdat datadeling het volume en de diversiteit van gegevens vergroot om de prestaties van AI-modellen te verbeteren en besluitvorming te optimaliseren. Maar initiatieven voor datadeling worden verder bemoeilijkt door zorgen over data-, cloud- en AI-soevereiniteit. Ondanks het feit dat alle ondervraagde organisaties in de publieke sector al initiatieven voor datadeling hebben gestart of van plan zijn deze te starten, zijn ze nog niet volwassen. De meeste organisaties (65 procent) wereldwijd bevinden zich nog in de plannings- of pilotfase.
Overheden erkennen steeds meer de cruciale rol van het benutten van data in de publieke sector. Dit wordt weerspiegeld in de opkomst van Chief Data Officers (CDO) en Chief AI Officers (CAIO). Maar liefst 64 procent van de organisaties in de publieke sector heeft al een CDO, terwijl 24 procent van plan is er een aan te stellen, wat een bereidheid toont om te investeren in een datagestuurde governance. Bovendien heeft de toenemende strategische waarde van AI ertoe geleid dat meer dan een kwart (27 procent) van de organisaties in de publieke sector een Chief AI Officer heeft aangesteld, meer dan een kwart (27 procent) er al een heeft en 41 procent van plan is deze nieuwe rol in te voeren.
 
Rapportmethodologie
In december 2024 en januari 2025 heeft het Capgemini Research Institute een enquête gehouden onder leidinggevenden van 350 organisaties in de publieke sector, met twee respondenten per organisatie – één uit de IT/data functie en één uit een bedrijfsfunctie. Deze leidinggevenden vertegenwoordigden organisaties uit zes segmenten van de publieke sector: openbare administratie, belasting en douane, welzijn, defensie, veiligheid en gezondheidszorg. Ze opereerden op verschillende niveaus van de overheid, waaronder nationaal, staats-, lokaal en internationaal, en waren gevestigd in landen in Noord-Amerika, Europa, APAC en het Midden-Oosten.