TNO: zzp’ers met ICT-beroep investeren het meest in vernieuwing en AI

In 2025 gaf 38 procent van de zelfstandig ondernemers zonder personeel aan in de afgelopen twee jaar te hebben geïnvesteerd in het verbeteren van werkprocessen of efficiënter werken. Investeren in het aanbieden van nieuwe of verbeterde producten of diensten werd door 34 procent gedaan. Zzp'ers met een ICT-beroep deden dit soort investeringen in verhouding vaak, en investeerden daarbij ook vaker dan andere beroepen in AI. Dit blijkt uit de Zelfstandigen Enquête Arbeid (ZEA) 2025, een onderzoek dat tweejaarlijks door TNO en het CBS wordt uitgevoerd.

In dit onderzoek hebben TNO en CBS in 2025 voor het eerst aan zelfstandig ondernemers zonder personeel* gevraagd of zij geïnvesteerd hebben in vernieuwing of verbetering van hun producten, diensten of werkprocessen, en of zij daarbij in kunstmatige intelligentie (AI) hebben geïnvesteerd. Om dit soort investeringen in context te plaatsen, is ook naar andere soorten investeringen gevraagd, en wat zzp’ers dan als hun belangrijkste investering zagen. Het gaat hierbij om zowel investeringen met tijd als met geld.

Investeringen in nieuwe of verbeterde producten of diensten betreffen bijvoorbeeld productontwikkeling, marktonderzoek of machines met nieuwe mogelijkheden. Bij het verbeteren van werkprocessen gaat het bijvoorbeeld om automatisering, snellere machines, AI of nieuwe manieren van werken.

ICT’ers investeren vaakst in verbetering en vernieuwing
Investeringen in vernieuwing of verbetering van producten, diensten of werkprocessen worden het meest gedaan door zzp’ers met een ICT-beroep: 51 procent investeert in verbetering van werkprocessen, en 47 procent in verbetering of vernieuwing van producten of diensten. Ook agrariërs (50 procent) en technische beroepen (44 procent) investeren in verhouding vaak in het verbeteren van werkprocessen. Zzp’ers met een zorg en welzijn beroep doen dat juist relatief weinig, evenals zzp’ers met een pedagogisch beroep. Ondernemers met een bedrijfseconomisch of administratief beroep investeren het minst vaak in nieuwe of verbeterde producten of diensten.

Van alle zzp’ers heeft 13 procent in de afgelopen twee jaar een investering in AI voor vernieuwing of verbetering van hun producten, diensten of werkprocessen gedaan. ICT’ers geven het meest aan dat zij zo’n investering in AI deden (35 procent), zzp’ers met een agrarisch of dienstverlenend beroep het minst (allebei 4 procent).

Kennisopbouw en vervanging belangrijker dan vernieuwing en verbetering
In totaal heeft 84 procent van alle zzp’ers in de afgelopen twee jaar één of meer investeringen in hun bedrijf gedaan. Deze zzp’ers zien een investering in vernieuwing of verbetering lang niet altijd als de belangrijkste investering die ze deden. Van de zzp‘ers met een ICT-beroep die een investering deden, beschouwt slechts 11 procent verbetering van werkprocessen als hun belangrijkste investering. Kennisopbouw (bijvoorbeeld door het volgen van opleidingen, cursussen of workshops, coaching of zelfstudie) wordt door deze ondernemers het vaakst als de belangrijkste investering gezien, namelijk door 56 procent.
Van de zzp’ers met een agrarisch beroep vindt 54 procent vervanging (van verouderde of versleten machines, gereedschap, ICT-apparatuur, voertuigen of meubilair) de belangrijkste investering.
Voor alle beroepen geldt dat zij kennisopbouw of vervanging het meest noemen als de belangrijkste soort investering. Zzp’ers met een zorg en welzijn beroep zien kennisopbouw het vaakst als de belangrijkste investering (78 procent).