QuTech ontwerpt Cryo-chip voor grootschalige quantumcomputers

QuTech, een samenwerking van de TU Delft en TNO, heeft een belangrijke horde genomen op de weg naar een werkende, grootschalige quantumcomputer. Samen met Intel heeft QuTech een geïntegreerd circuit ontworpen en gefabriceerd dat bij extreem lage temperaturen werkt en qubits aan kan sturen. Dit maakt de weg vrij voor de integratie van qubits, de bouwstenen van een quantumcomputer, en hun besturingselektronica op één chip.

Volgens teamleider Fabio Sebastiano van QuTech en de faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica, brengt dit resultaat ons dichter bij een grootschalige quantumcomputer, die problemen op kan lossen die zelfs voor de krachtigste supercomputers te complex zijn. “Oplossingen voor die problemen kunnen een grote impact hebben op het dagelijks leven, bijvoorbeeld in de geneeskunde of de energiesector. Er zijn veel uitdagingen die moeten worden opgelost voordat we een werkende, grootschalige quantumcomputer hebben. De quantuminformatie die is opgeslagen in qubits kan namelijk snel vervallen en onbruikbaar worden, tenzij de qubits worden afgekoeld tot temperaturen die zeer dicht bij het absolute nulpunt liggen (-273 graden Celsius, of 0 Kelvin). Om deze reden werken qubits meestal in speciale koelkasten bij temperaturen tot 0,01 K. De qubits worden echter gecontroleerd door conventionele elektronica die bij kamertemperatuur werkt."

Schaalvergroting
Er is op dit moment per qubit één draad nodig om deze te verbinden met de besturingselektronica. Dit is goed te doen voor het kleine aantal qubits dat nu in gebruik is, maar onpraktisch voor de miljoenen qubits die nodig zijn voor toekomstige quantumcomputers. "Het is alsof je een foto neemt met de 12-megapixelcamera van je mobiele telefoon, en vervolgens probeert om elk van de miljoen pixels afzonderlijk aan te sluiten op een aparte elektronisch circuit," zegt Sebastiano. "Dat is natuurlijk niet mogelijk. Voor qubits geldt hetzelfde. Een oplossing voor dit probleem is het ontwerpen van elektronica die werkt bij extreem lage (cyrogene) temperaturen, zodat ze zo dicht mogelijk bij de qubits kunnen worden geplaatst."

Horse Ridge
QuTech werkte samen met Intel om precies deze uitdaging aan te gaan. Het resultaat heet Horse Ridge - een geïntegreerd circuit dat is vernoemd naar één van de koudste plekken in Oregon. Sebastiano: "We hebben een CMOS-geïntegreerd circuit ontworpen en gefabriceerd dat tot 128 qubits kan aansturen. Het circuit kan bij 3 K (-270 °C) werken; het is dus een cryo-CMOS-circuit.”
CMOS (complementary metal oxide semiconductor) is dezelfde technologie die gebruikt wordt voor standaard microprocessoren. Het gebruik van CMOS maakt het dus mogelijk om complexe schakeling met miljarden componenten betrouwbaar te fabriceren –  precies wat nodig is voor grootschalige quantumcomputers.

Geïntegreerd circuit en qubit
De onderzoekers toonden experimenteel de goede werking van het geïntegreerde circuit aan en lieten zien dat Horse Ridge een echte spin qubit aan kan sturen. Spin qubits behoren tot de veelbelovende qubit-kandidaten voor een grootschalige quantumcomputer. Sebastiano: "Dit is het meest complexe cryo-CMOS-circuit ooit gepresenteerd, en bovendien de eerste die een spin qubit kan aansturen.”
De onderzoekers zijn ook al bezig met het uitbreiden van de functionaliteiten van hun cryo-CMOS elektronica.